In Nederland, specifiek in Zeeland, kunnen we niet overal beregenen. Ook geldt er in droge periodes soms een beregeningsverbod. Daarom zal Rusthoeve de komende jaren meer onderzoek voeren rond dit thema. Ze starten met een proef rond Omgekeerde beregening, waarbij een systeem van peilgestuurde drainage gebruikt wordt. Ook ligt er een proef rond druppelbevloeiing in de uien, in samenwerking met Delphy.
Zoetwateropslag en -beheer
In de Koplopersbijeenkomst Water, ging Nelis van der Bok (Delphy) in op de zoet-zout situatie en de minimale beschikbaarheid van zoet water in Zeeland. Er zijn twee pistes:
- Zorgen voor meer zoet water opslag in de bodem.
- Het distributiesysteem van zoet water verbeteren.
Bij de eerste piste werden mogelijkheden geschetst die als pioniersmodel in Zeeland getest worden. Idee is om het waterpeil beter te beheersen door de capillaire afstand te verkleinen en door de regelbare drainage te verhogen. Er is ook nagedacht hoe we het neerslagoverschot in de winter kunnen opslaan in de ondergrond (in een kreekrug). Zo vergroot je de ‘zoetwaterbel’ en kan je er in de zomer gebruik van maken.
Bij de tweede piste breng je het beschikbare water zo efficiënt mogelijk bij de plant via druppelirrigatie, niet met bovengrondse waterkannonen.
Maatregelen bij innovatieve landbouwers
In de afgelopen jaren is in Zeeland via het Freshem project de zoet-zoutwater kadering in beeld gebracht. Johan Sanderse en Alex van Hootegem zijn twee koplopers die al bezig zijn met maatregelen op hun bedrijf.
Johan Sanderse, akkerbouwer in Serooskerke (Walcheren) neemt deel aan het project Waterhouderij op Walcheren, begeleid door Deltares, Aequator Groen & Ruimte. Dit project wil oplossingen vinden voor periodes van langdurige droogte. Walcheren is in het groeiseizoen een van de droogste gebieden van Nederland. Er valt minder neerslag en wat er valt, valt meestal op het verkeerde moment. Bovendien zijn er weinig zoetwaterbronnen en rukt verzilting op. Grond- en slootwater zijn zout of brak. Wel zijn er zoetwaterbellen onder oude kreekruggen. Onder de duinen bevindt zich eveneens zoetwater, maar dat mag niet onttrokken worden. Een deel van het duinwater vloeit elders, maar wordt daar alsnog brak.
Waterhouderij Walcheren buffert het neerslagoverschot in de herfst, de winter en het voorjaar, om het te benutten wanneer er geen of weinig andere zoetwaterbronnen beschikbaar zijn. Neerslag die stroomopwaarts in het gebied valt, wordt opgevangen en via gesloten, peilgestuurde drainage geïnfiltreerd in een perceel dat op een kreekrug ligt. Dit zijn hoger gelegen gronden met een diepere zandlaag, waaronder zoetwaterbellen zijn ontstaan die drijven op zoutwater.
Alex van Hootegem, heeft een biologische akkerbouw bedrijf Meulwater in Kruiningen en voert een proef uit op het zoetwateropslag in de ondergrond. De essentie van de proef is dat drainwater van een 25 hectare groot perceel wordt opgevangen in een verzamelput en vandaar wordt geïnjecteerd in de diepere ondergrond. Ter plaatse is de kleiige deklaag ongeveer 8 meter dik, zodat de injectie in elk geval zo diep zal moeten plaatsvinden. Onder de deklaag bevindt zich een goed watervoerend pakket van meer dan 10 meter dik waarin het water goed kan worden opgeslagen. In principe wordt op deze manier het complete neerslagoverschot in en onder het perceel opgeslagen. In geval van waterbehoefte kan grondwater worden onttrokken en dan ofwel aan de bodem worden toegediend middels sub-irrigatie door de bestaande drains, of oppervlakkig door beregening.
Door het uitsluitende gebruik van regenwater dat op de akker zelf is gevallen voor het aanvullen van het zoete grondwater, onderscheidt deze aanpak zich van andere al beproefde opslagmethoden. Het voordeel daarvan is dat er geen zoet water wordt onttrokken aan het regionaal watersysteem, zodat dat beschikbaar blijft voor de omgeving. Niet alleen wordt niet onttrokken uit het regionaal watersysteem gedurende droge periodes, maar daarnaast zal ook de afvoer ernaar in natte periodes tot nul worden gereduceerd. Het voordeel hiervan is dat het regionaal watersysteem minder belast wordt ingeval van hevige neerslag. Zodoende snijdt het mes in principe aan twee kanten, want met het wispelturiger neerslagpatroon als gevolg van klimaatverandering, groeit de noodzaak om zowel gesteld te staan voor waterschaarste als wateroverlast.